Ελεονόρα

I

Όνομα βασιλισσών της Ευρώπης.

1. Ε. της Ακουιτανίας (Éléοnore d’ Aquitaine, 1122 – Φοντεβρό 1204). Βασίλισσα της Γαλλίας και αργότερα της Αγγλίας. Ήταν κόρη και διάδοχος του δούκα της Ακουιτανίας, Γουλιέλμου Γ’. Το 1137 παντρεύτηκε τον Λουδοβίκο, που έναν μήνα αργότερα ανήλθε στον θρόνο της Γαλλίας (Λουδοβίκος Ζ’). Μετά τη διάλυση του γάμου τους, το 1152, η Ε. παντρεύτηκε τον δούκα της Νορμανδίας και κόμη της Ανδηγαυίας, Ερρίκο Πλανταγενέτη, κατοπινό βασιλιά της Αγγλίας. Η συμβίωσή τους όμως δεν υπήρξε αρμονική και η Ε. υποστήριξε τους γιους της σε επανάσταση εναντίον του πατέρα τους (1173). Για τη στάση της αυτή ο σύζυγος της την καταδίκασε σε φυλάκιση 15 ετών. Μετά τον θάνατό του τάχθηκε με το μέρος του γιου της, Ριχάρδου Λεοντόκαρδου, και εναντίον του γιου της Ιωάννη. Στα τελευταία χρόνια της ζωής της αποσύρθηκε σε μοναστήρι.

2. Ε. της Προβηγκίας (Éléοnore de Provence, 1222 – 1291). Σύζυγος του βασιλιά της Αγγλίας, Ερρίκου Γ’. Ήταν δευτερότοκη κόρη του Ραϊμόνδου-Βερανζέρου Δ’ της Βαρκελώνης, κόμη της Προβηγκίας, και της Βεατρίκης της Σαβοΐας. Προκάλεσε την αντιπάθεια των υπηκόων του Ερρίκου Γ’, επειδή υποστήριξε θερμά τους συμπατριώτες της. Στην ίδια και τους γονείς της αποδίδεται η σύνθεση πολλών ποιημάτων προβηγκιανού και ηρωικού ύφους.

3. Ε. της Καστίλης (Leonor de Castilla, 1244 – 1290). Βασίλισσα της Αγγλίας (1272-90). Ήταν κόρη του Φερδινάνδου Γ’, βασιλιά της Καστίλης και της Λεόνε. Το 1254 παντρεύτηκε τον κατοπινό βασιλιά της Αγγλίας και πρωτότοκο γιο του βασιλιά Ερρίκου Γ’, Εδουάρδο Α’. Το 1270 συνόδευσε τον Εδουάρδο στην Ζ’ Σταυροφορία. Στη διάρκεια της απουσίας τους από την Αγγλία, ο Ερρίκος Γ’ πέθανε και τον διαδέχθηκε στον θρόνο ο Εδουάρδος. Δύο χρόνια αργότερα, κατά την επιστροφή τους στην Αγγλία, η Ε. και ο Εδουάρδος στέφθηκαν βασιλείς. Η Ε. ήταν γνωστή για την αρετή, την αφοσίωση και την πίστη της.

4. Ε. της Ανδηγαυίας (Éléonore d’ Anjou, 1282; – 1343). Βασίλισσα της Ανδηγαυίας. Ήταν κόρη του Καρόλου Β’, βασιλιά της Σικελίας. Παντρεύτηκε με συμβόλαιο το 1299 τον Φίλιππο του Τουσί, πρίγκιπα της Αντιόχειας, χωρίς να γίνει ποτέ πραγματική γυναίκα του. Μετά την ειρήνη της Καλταμπελότα (1302), σύναψε δεύτερο γάμο με τον Φρειδερίκο Β’ της Αραγονίας, βασιλιά της Σικελίας. Όταν το 1337 αυτός πέθανε, η Ε. αποσύρθηκε σε φραγκισκανό μοναστήρι.

5. Ε. της Καστίλης (Leonor de Castilla, 1330 – 1416). Ινφάντα της Καστίλης, κόρη του βασιλιά Ερρίκου Β’ του Μεγαλοπρεπούς. Το 1375 παντρεύτηκε τον μελλοντικό βασιλιά της Ναβάρα, Κάρολο Γ’ τον Ευγενικό. Λίγο όμως πριν ανέλθει στον θρόνο του συζύγου της (1387), τον εγκατέλειψε καταφεύγοντας στην Καστίλη, όπου πήρε το μέρος των στασιαστών. Στη διάρκεια της πολιορκίας του πύργου του Ρόα αιχμαλωτίστηκε από τον Ερρίκο Γ’, βασιλιά της Καστίλης, ο οποίος την παρέδωσε στον σύζυγό της (1395).

6. Ε. Τελέζ ντε Μενεσές (Leonor Telles de Meneses, τέλη 14ου – αρχές 15ου αι.). Βασίλισσα της Πορτογαλίας. Ήταν δευτερότοκη κόρη του Μαρτίνου Αλφόνσου Τέλο ντε Μενεσές. Παντρεύτηκε τον Ιωάννη Λαυρέντιο ντα Κούνια, αλλά ο βασιλιάς της Πορτογαλίας, Φερδινάνδος Α’, κατόρθωσε να την απαγάγει (1371), να διαλύσει τον προηγούμενο γάμο της και να την παντρευτεί ο ίδιος. Οι ραδιουργίες της προκάλεσαν πόλεμο ανάμεσα στην Πορτογαλία και στην Καστίλη. Οι εχθροπραξίες έληξαν το 1383, με τον γάμο της Βεατρίκης, κόρης της Ε. και του Φερδινάνδου, με τον βασιλιά της Καστίλης, Ιωάννη Α’. Στην προσπάθειά της να εξασφαλίσει τον θρόνο της Πορτογαλίας στην κόρη της μετά τον θάνατο του Φερδινάνδου, αντιμετώπισε την εξέγερση των υπηκόων της. Ο λαός επαναστάτησε και συντάχθηκε με τον νόθο αδελφό του συζύγου της, Ιωάννη της Αβίθ, ο οποίος σκότωσε τον εραστή της βασίλισσας Αντέιρο και απομάκρυνε την ίδια. Η Ε. κάλεσε σε βοήθεια τον γαμπρό της, βασιλιά της Καστίλης, ο οποίος πολιόρκησε τη Λισαβόνα, αλλά ηττήθηκε από τον Ιωάννη. Ο τελευταίος ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Πορτογαλίας μετά τη συνέλευση των κορτές στην Κοΐμπρα (1385), ενώ η Ε. κλείστηκε στο μοναστήρι της Τορντεσίλα (1386) έως το τέλος της ζωής της.

7. Ε. της Αραγονίας (Éléοnore d’ Aragon, ; – Τολέδο 1445). Ινφάντα της Αραγονίας και βασίλισσα της Πορτογαλίας. Ήταν κόρη του βασιλιά Φερδινάνδου Α’. Το 1428 παντρεύτηκε τον κατοπινό βασιλιά της Πορτογαλίας, Εδουάρδο, μετά τον θάνατο του οποίου δεν κατόρθωσε να διατηρήσει τη βασιλική εξουσία. Η συνέλευση των κορτές ανέθεσε τη διακυβέρνηση της χώρας στον αδελφό του προηγούμενου ηγεμόνα, Πέτρο Α’, δούκα της Κοΐμπρα, αντίθετα με τη θέληση του Εδουάρδου. Η Ε. προσκολλήθηκε στην εξουσία και μόνο έπειτα από λαϊκή εξέγερση αναγκάστηκε να απομακρυνθεί και να καταφύγει στην Καστίλη.

8. Ε. της Αραγονίας (Éléοnore d’ Aragon, 1420; – 1479). Βασίλισσα της Ναβάρα (1479). Ήταν δευτερότοκη κόρη του Ιωάννη Β’, βασιλιά της Αραγονίας, και της Λευκής του Εβρέ, βασίλισσας της Ναβάρα. Το 1436 παντρεύτηκε τον Γκαστόν Δ’, κόμη του Φουά. Ο Ιωάννης Β’, που είχε διατηρήσει παράνομα τον θρόνο της Ναβάρα μετά τον θάνατο της γυναίκας του, αποκλήρωσε για χάρη της Ε. και του συζύγου της τα δύο πρωτότοκα παιδιά του, τον Κάρολο, πρίγκιπα της Βιάν, και τη Λευκή. Υπακούοντας στις επιθυμίες του πατέρα της, η Ε. ανέλαβε τη διακυβέρνηση της Ναβάρα (1464-79), αλλά αναγορεύτηκε βασίλισσα μόνο μετά τον θάνατό του (1479).

II

(Αστρον.). Αστεροειδής που επισημάνθηκε στις 17 Ιανουαρίου 1893. Το φαινόμενο μέγεθός του στη μέση αντίθεσή του είναι περίπου 10,0 και σε απόσταση μίας αστρονομικής μονάδας από τη Γη και από τον Ήλιο 6,44. Έχει διάμετρο 150 χλμ., ολοκληρώνει μία περιφορά γύρω από τον Ήλιο σε 1.708 ημέρες και μία περιστροφή γύρω από τον άξονά του σε 4 ώρες και 16,6 λεπτά. Διεθνώς ονομάζεται Eleonora 354.